«Трэба дзейнічаць — любым маленькім крокам»: Руфіна Базлова — пра «Сагу аб пратэстах», салідарнасць з Украінай і выбар беларусаў

Культура
Руфіна Базлова. Крыніца фота: https://www.facebook.com/rufina.bazlova.

Літаральна некалькі дзён таму беларуская мастачка Руфіна Базлова выступіла з ініцыятывай міжнароднай акцыі-перформанса «Вольная тканіна». Аўтарка знакамітых Выжыванак/Вышыванак прапаноўвала кожнаму беларусу вышыць ці намаляваць на белым палатне два чырвоныя крыжыкі як праяву нязгоды з незаконным рэферэндумам. Дасланыя «сцягі» з крыжыкамі ў цэнтры Руфіна па выніках хацела злучыць у вялікае палатно «народнай нязгоды». Але сёння сітуацыя моцна змянілася — і мастачка на варкшопах на Вільнюскім міжнародным кніжным кірмашы, дзе зараз ладзіцца яе выстава, прапаноўвае людзям падтрымаць не толькі Беларусь, а ў першую чаргу Украіну, дзе зараз ідзе вайна. Два чырвоныя крыжыкі ў графе выбарчага ліста пераўтварыліся ў два крыжы нязгоды супраць «двух узурпатараў».

Reform.by звязаўся з вядомай беларускай мастачкай, каб распытаць яе пра адчуванне часу, «Сагу аб пратэстах» і пра тое, як беларусы могуць перажыць новую траўму.

Руфіна, як я разумею, вы былі вымушаны змяніць пасыл вашай акцыі-перформанса?

— Так, бо сёння трэба глядзець на тое, што зараз важней за ўсё. Акцыю «Вольная тканіна» я задумвала, каб утрымаць павестку вакол Беларусі і згуртаваць людзей тым ці іншым шляхам. Але сёння рэферэндум, які і так увогуле анічога не вырашаў, цалкам сышоў на другі план. Зараз я лічу важным выказаць салідарнасць з украінцамі. Першая акцыя, да якой цяпер заклікаю — гэта дапамога Украіне.  Беларусы, надышоў той самы дзень «Х» і трэба штосьці рабіць. Не ідзіце на здзелку з сумленнем! Калі вы можаце выйсці — ідзіце, калі можаце паслаць грошы Украіне — рабіце гэта. А далей, калі ў вас застаюцца сілы і патрэба — можаце паставіць два крыжыкі супраць двух вядомых узурпатараў.

Што ўвогуле зараз адбываецца на кірмашы? Якая там пануе атмасфера?

— Усе навокал размаўляюць пра ўварваннне Расіі ва Украіну. Паўсюль на стэндах вывешваюцца ўкраінскія сцягі, па ходзе змяняецца праграма, людзі робяць розныя акцыі, выказваюць словы падтрымкі. Адчуваецца вялікая салідарнасць.

"Трэба дзейнічаць - любым маленькім крокам": Руфіна Базлова - пра "Сагу аб пратэстах", салідарнасць з Украінай і выбар беларусаў
Вышыванка акцыі «Вольная тканіна». Крыніца фота: www.facebook.com/rufina.bazlova.

Я прапаную людзям на сваіх варкшопах зрабіць вышыўку чалавечка з украінскім сцягам. Зараз многія знаходзяцца ў фрустрацыі, і нават такі маленькі крок дапамагае трошкі разабрацца з унутранай сітуацыяй. «Нібыта мы робім маленькае, але значнае штосьці, тое, што дазваляе рухацца далей», — не ведаю, але ўдзельнікі варкшопаў так мне кажуць пра свой унутраны стан.

У чацвер прыходзіла шмат беларусаў. Людзі сачылі за тым, што адбываецца ў навінах, і вышывалі паралельна. Учора ладзіла акцыю з двума крыжыкамі. Для многіх людзей гэта дзеянне становіцца свайго кшталту рэфлексіяй. Зараз усе перажываюць, і такая, здавалася б, манатонная праца дазваляе трошкі адпусціць гэта напружанне, і, паўтаруся, зразумець, што можна зрабіць далей.

Руфіна, як вы асабіста перажылі гэтыя звесткі — навіны пра ўварванне?

— Прызнацца, пазаўчора ў мяне здарыўся эмацыйны зрыў. Мне падалося, што ўсё не мае сэнсу, што ўсё, што рабіла, ніяк не дапамагае. І, напэўна, няма сэнсу рабіць штосьці яшчэ.

"Трэба дзейнічаць - любым маленькім крокам": Руфіна Базлова - пра "Сагу аб пратэстах", салідарнасць з Украінай і выбар беларусаў
Крыніца фота: www.facebook.com/rufina.bazlova.

Мяне падтрымалі мае блізкія. Мы пагутарылі, і літаральна цягам гадзіны я зноў сабралася. Я заўжды кажу пра энергію гневу, якую трэба скіроўваць у правільным рэчышчы. Мяркую, што гэтыя адчай і злосць, якія зараз нас напаткалі, мы мусім пераўтварыць у новую энергію і зрабіць тое, што можам.

На выставе прадстаўлены, ведаю, ваш вядомы твор-выжыванка «Сага аб пратэстах». На жаль, у Беларусі яго немагчыма ўбачыць. Распавядзіце, калі ласка, якія сюжэты на ім выяўлены. І я так разумею, што гэта палатно, якое яшчэ не скончана?

— Скажам так, што палатно заканчваецца пакуль уяўным сюжэтам. Але ўсе астатнія — гэтыя сапраўдныя падзеі, якія адбыліся ў Беларусі цягам апошніх двух гадоў.

«Сага аб пратэстах» уяўляе сабой палатно даўжынёю сем метраў. Што на ім вышыта? Нават і не пералічыць. Разгон дэманстрацыі ля Стэлы. Ніна Багінская. Дыджэі перамен. Раман Бандарэнка. Святлана Ціханоўская, Вераніка Цапкала, Марыя Калеснікава са сваімі выбаршчыкамі. Там выяўлены гвалт у турмах. Там комплекс «Каскад» з яго сцягамі і бела-чырвона-белымі трусамі. Там ланцугі салідарнасці. Там загінулыя героі. Там вайна сцягоў. Там жанчыны з кветкамі, якія выйшлі да Дома ўрада. Словам, уся наша гісторыя пратэстаў, якая працягваецца да гэтай пары.

"Трэба дзейнічаць - любым маленькім крокам": Руфіна Базлова - пра "Сагу аб пратэстах", салідарнасць з Украінай і выбар беларусаў
Выставу беларускай мастачкі на Вільнюскім кніжным кірмашы наведаў вядомы літоўскі палітычны дзеяч Вітаўтас Ландсбергіс. На пярэднім плане — праца Руфіны Базловай «Сага аб пратэстах». Крыніца фота: www.facebook.com/rufina.bazlova.

Нагадаю, што гэты твор быў зроблены для выставы беларускага сучаснага мастацтва «Кожны дзень», якая прайшла ў Кіеве ў 2021 годзе. Ідэя вышыванкі была ў тым, што гэта свайго кшталту палатно пратэснага жыцця, якое яшчэ не скончана. І так яно і ёсць. Але для таго, каб паказваць гэты твор, прыходзіцца абмяжоўвацца пэўным адрэзкам. Паўтаруся, што зараз «Сага» «развярнулся» на сем метраў тканіны.

Уражвае. Але ў кантэксце апошніх падзей атрымоўваецца, што беларусы выглядаюць у зусім іншым свеце, чым гэта было раней. Беларусы, якія змагаліся за сваю свабоду, зараз апынуліся ў адной лодцы з краінай агрэсарам — Расіяй. Як вы да гэтага ставіцеся? І ці падзяляеце гэту пазіцыю?

— На маю думку, трэба падзяляць беларускую ўладу і тых людзей, якія выйшлі супраць яе на апошніх пратэстах. Яны змагаліся з гвалтам, беззаконнем, маной.

Нагадаю, што ў Беларусі больш за тысячу палітвязняў. Тысячы людзей былі вымушаны пакінуць краіну з-за небяспекі пераследу. Гэта вельмі складанае пытанне.

На выставе, дарэчы, я прадстаўляю яшчэ адзін праект, які акурат прысвечаны палітвязням. Я раблю яго разам з сяброўкай, мастачкай з Малдовы. Сутнасць праекта ў тым, што я ствараю эскізы ў стылі беларускай вышыванкі, перапрацоўваючы гісторыю кожнага зняволенага. Потым мы запрашаем людзей далучыцца — зарэгістравацца праз нашу форму і праявіць салідарнасць. Мы высылаем эксіз вышыўкі, і ўдзельнік можа вышыць прапанаваную схему. А далей збіраем зробленыя людзьмі працы ў адно палатно, каб зафіксаваць гісторыю нашай краіны і прыцягнуць увагу да тых людзей, якія зараз у зняволенні.

"Трэба дзейнічаць - любым маленькім крокам": Руфіна Базлова - пра "Сагу аб пратэстах", салідарнасць з Украінай і выбар беларусаў
Вышыванка з праекта, прысвечага беларускім палітвязням. Крыніца фота: www.facebook.com/rufina.bazlova.

Мне падаецца, што гэты праект, нягледзячы на ўсе падзеі, што адбыліся, не згубіў сваю сілу. Ён па-ранейшаму актуальны. А значыць, сітуацыя не такая адназначная.

Але я магу пагадзіцца з тым, што Беларусь зараз з мірнай краіны пераўтварылся ў штосьці іншае.

Што, на вашу думку, беларусы могуць зрабіць зараз у сітуацыі, якая склалася?

— Вельмі шмат спрэчак, дыскусій па гэтым пытанні. Што рабіць з нашым пачуццём віны. У пэўным сэнсе, гэтыя дыскусіі могуць дапамагчы, але ў іншым — гэта балбатня і марнаванне часу. Бо кожны чалавек насамрэч ведае, што ён можа зрабіць.

Калі чалавек гатовы рызыкаваць, і яму ад гэтага ўнутрана спакойна, — няхай ён рызыкуе. Калі чалавек баіцца, — значыць, ён яшчэ не гатовы, але ён можа зрабіць маленькі крок, але не менш значны.

Трэба пачынаць з сябе. Упэўненасць у сабе — мне падаецца, гэтага беларусам моцна не хапае. Але для таго, каб упэўненасць з’явілася — трэба дзейнічаць. Нават малы крок можа дапамагчы. Няўпэўненасць будзе толькі павялічвацца, калі вы будзе хістацца і фрустрыраваць. Таму хай кожны робіць па максімуме тое, што можа сябе дазволіць.

"Трэба дзейнічаць - любым маленькім крокам": Руфіна Базлова - пра "Сагу аб пратэстах", салідарнасць з Украінай і выбар беларусаў
«Слава Украіне!» — так падпісала гэта фота беларуская мастачка. Крыніца фота: www.facebook.com/rufina.bazlova.

Руфіна, цікава, што ваша палатно пра беларусаў — гэта адначасова і мастацкая практыка, і ў пэўным сэнсе тэрапія, і гістарычны наратыў, ды нават кіно. Калі казаць пра «Сагу аб пратэстах» як пра пэўную гісторыю ў працэсе, у якой мы зараз кропцы, на ваш погляд?

— Я мяркую, што гэта яшчэ не кульмінацыя.

— А якім уяўным сюжэтам заканчваецца ваша «Сага»?

— Лукашэнка і яго світа ўзятыя пад варту.

Тут і дадаць няма чаго. Але задам яшчэ адно пытанне: што, на вашу думку, можа мастацтва ў такія часы?

— Па-першае, яно можна прыцягваць увагу да праблемы, нават калі СМІ пераключыліся на штосьці іншае.

Па-другое, мастацтва можа натхняць і дапамагаць.

Ды па-трэцяе, мастацтва можа лекаваць. Гэта бачна на прыкладзе той вышыўкі. Здавалася, такая дробязь — а яна працуе.

Если вы нашли ошибку, пожалуйста, выделите фрагмент текста и нажмите Ctrl+Enter.

🔥 Поддержите Reform.news донатом!
REFORM.news (ранее REFORM.by)

Последние новости




Сообщить об опечатке

Текст, который будет отправлен нашим редакторам: